Vogelgriep

Wat is vogelgriep

Vogelgriep (Aviaire influenza in het latijns) is een besmettelijke virusziekte die de luchtwegen, het spijsverteringsstelsel en/of het zenuwstelsel van verschillende vogelsoorten aantast.

Naast de vele gevallen van vogelgriep in de pluimveesector raken steeds meer wilde vogels met het virus besmet. In eerste instantie werd vogelgriep vooral geconstateerd bij watervogels, zoals ganzen, eenden en zwanen, daarna volgde vogelgriep bij ooievaars en bij zee- en kustvogels, zoals de meeuw en de stern, en weer later bij roofvogels, zoals de buizerd en de torenvalk. Ook vogels van hobbyhouders en andere zoogdieren kunnen besmet raken met vogelgriep.

Omdat vogelgriep een zoönose is, kan het virus tevens van dier op mens overgedragen worden. De kans dat mensen besmet raken met vogelgriep is echter klein. Mensen die met pluimvee werken lopen het meeste risico om besmet te raken.

Vogelgriep kent een laag-pathogene en een hoog-pathogene variant. Van de laag-pathogene variant worden vogels niet ziek, van de hoog-pathogene vorm wel. De hoog-pathogene variant kwam van oorsprong niet voor bij wilde vogels, maar dat is vandaag de dag helaas wel het geval.

Overdracht van vogelgriep

De overdracht van vogelgriep kan op meerdere manieren plaatsvinden:

  • Vogelgriep kan van dier op dier en van dier op mens overgedragen worden door contact met besmet speeksel, neusafscheiding of uitwerpselen.
  • Het verplaatsen van pluimvee in het land en tussen landen is een belangrijke oorzaak voor de verspreiding van het virus.
  • Wilde vogels, waaronder watervogels, kunnen het virus dragen zonder zelf ziekteverschijnselen te vertonen. Als deze vogels gaan trekken, kunnen zij het virus eenvoudig door het land en buiten de landsgrenzen verspreiden.
  • Vogelgriep kan meer dan een jaar in water overleven en kan op die manier andere vogels besmetten.

Vogelgriep herkennen

Vogels met vogelgriep zijn te herkennen aan hun ongecontroleerde bewegingen, zoals knikken met de kop of het draaien van rondjes. Ook vogels die heel tam lijken en makkelijk benaderbaar zijn, kunnen mogelijk besmet zijn. Op plekken in de natuur waar meerdere dode of zieke vogels te vinden zijn, is het raadzaam om extra alert te zijn. Raak zieke of dode vogels in geen geval aan en houd uw hond aan de lijn.

Vogelgriep en faunabeheer

Bij een nieuwe uitbraak van vogelgriep in een bedrijfsmatige inrichting stelt de minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur voor een bepaalde periode (meestal gedurende een maand) een regeling op met daarin de geldende maatregelen voor dat specifieke geval van vogelgriep. De maatregelen die in de regeling beschreven staan, gelden of in een straal van 3 km (beschermingszone) of in een straal van 10 km (bewakingszone) rondom het bedrijf waar het geval van vogelgriep geconstateerd is.

Behalve maatregelen voor een bezoek aan een inrichting waar vogels worden gehouden, ontsmettingsvoorzieningen en het vervoer van dieren en producten, zoals voer, eieren en mest, stond in die regeling ook altijd een artikel over het verbod op jacht en schadebestrijding. Hierdoor was het tijdens de looptijd van de regeling niet toegestaan om te jagen of schade door diersoorten te bestrijden, om verstoring en verplaatsing van watervogels en daarmee de verspreiding van vogelgriep te voorkomen. Dit besluit is in februari 2023 echter heroverwogen, waardoor er voor nieuwe gevallen van vogelgriep niet meer standaard een verbod op faunabeheer ingesteld wordt. Dit betekent dat jacht en schadebestrijding bij een nieuw geval van vogelgriep in principe zonder beperkingen kan doorgaan, tenzij er voor die uitbraak van vogelgriep specifieke maatregelen voor faunabeheer in de regeling opgenomen zijn. Mochten er bij een uitbraak van vogelgriep in Friesland beperkingen opgelegd worden voor jacht en schadebestrijding, dan zullen wij hier op deze pagina over berichten.

Vogelgriep in Nederland

De Rijksoverheid publiceert informatie en actuele kaarten over uitbraken van vogelgriep in Nederland. Via deze kaarten kunt u opvragen of en zo ja, waar in Nederland vogelgriep heerst.

Vogelgriep onder wilde vogels in Fryslân

Onder wilde vogels in Fryslân is een toename van vogelgriep geconstateerd, met name onder brandganzen, grauwe ganzen en smienten en in mindere mate ook bij soorten als de eidereend, bergeend en wulp. De ingestelde “vogelgriepcommissie”, bestaande uit partijen als Provincie Fryslân, Friese gemeenten, Wetterskip Fryslân, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en Veiligheidsregio Fryslân, werkt gezamenlijk aan de aanpak van vogelgriep. Met elkaar houden zij de situatie in Fryslân in de gaten en wordt bepaald welke maatregelen nodig zijn.

De FBE adviseert uitvoerders de volgende veiligheidsmaatregelen in acht te nemen:

  • wees, zowel voor de eigen veiligheid als voor de veiligheid van uw (jacht)hond, extra alert als er dode en/of zieke vogels met symptomen van vogelgriep in een gebied/uw (jacht)veld aanwezig zijn;
  • raak dode of zieke vogels niet aan en zorg dat de hond hier niet mee in aanraking komt;
  • voorkom dat u of de hond in contact komt met vogelpoep (het virus wordt o.a. door middel van uitwerpselen verspreid);
  • is het toch nodig om een dode of mogelijk besmette vogel aan te raken, gebruik dan altijd handschoenen en hanteer zoveel mogelijk de werkwijze en hygiënemaatregelen die beschreven zijn in de ‘Handleiding opruimen doodgevonden wilde (water)vogels’
  • meld dode vogels via het Dutch Wildlife Health Centre.

Antistoffen aangetroffen bij (jacht)honden

Uit een onderzoek van de Faculteit Diergeneeskunde is gebleken dat bij 33 van de 538 onderzochte honden, waaronder ook jachthonden, antistoffen tegen vogelgriep zijn aangetroffen, wat wijst op een mogelijke besmetting. Bij geen van de 538 honden werd het vogelgriepvirus met een PCR-test aangetoond en er zijn vooralsnog geen meldingen bij de NVWA binnengekomen van honden die besmet zijn met vogelgriep. De kans dat een (jacht)hond met vogelgriep besmet raakt, lijkt daarmee mee klein, maar hondeneigenaren worden opgeroepen extra alert te zijn in het geval van dode/zieke vogels.

Meer weten?

    Actuele gevallen van vogelgriep in Fryslân

    Er is momenteel één geval van vogelgriep bekend in Idsegahuizum (gemeente Súdwest-Fryslân, provincie Friesland). Klik op de link hieronder voor de van toepassing verklaarde regeling en de specifieke maatregelen en kaarten.

    Voor dit vastgestelde geval van vogelgriep op een legbedrijf zijn er geen beperkingen opgelegd ten aanzien van jacht en schadebestrijding.