Maatregelen grauwe gans

Is schadebestrijding toegestaan?

Ja, het is onder voorwaarden toegestaan om grauwe ganzen te weren, te verjagen en te bestrijden als daarmee schade aan landbouwgewassen wordt voorkomen. Een aantal van deze voorwaarden zijn hieronder beschreven.

Het aantal ganzen is periodiek en in grote delen van Fryslân bijzonder hoog. Om die reden wordt er doorlopend gewerkt aan ganzenbeleid dat werkbaar is voor alle belanghebbenden. Het huidige ganzenbeleid van Provincie Fryslân is verwoord in de beleidsnotitie ‘Gans in Balans’ en in de uitvoeringsnotitie ‘De Fryske Guozzenaanpak’. In 2025 wordt het ganzenbeheer uitgevoerd volgens het Faunabeheerplan Winterganzen Fryslân 2023, dat door provincie Fryslân verlengd is tot 1 januari 2026, het nieuwe ‘Faunabeheerplan Ganzen Fryslân 2024-2029’, dat op 28 maart 2025 goedgekeurd is en de ‘Omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit populatiebeheer grauwe ganzen’, die op 28 maart 2025 verleend is.

Preventieve maatregelen

Om schadebestrijding met ondersteunend afschot voor grauwe gans in de periode van
5 oktober tot 1 april 2025 te mogen uitvoeren, zijn grondgebruikers verplicht om op percelen met kwetsbare gewassen aantoonbaar tenminste twee typen preventieve maatregelen te treffen, te weten een akoestisch en een visueel middel. Kwetsbare gewassen zijn na 1 augustus volledig nieuw ingezaaide percelen gras die groter zijn dan 1 ha en percelen met nog oogstbare akker- en tuinbouwgewassen. Preventieve maatregelen zijn dus NIET nodig op overjarig of doorgezaaid grasland, op afvanggewassen op geoogste maispercelen en op percelen met oogstresten of groenbemester.

In de Faunaschade Preventiekit voor ganzen van BIJ12 worden preventieve maatregelen genoemd die afzonderlijk of gezamenlijk ingezet kunnen worden om ganzen te verjagen en daarmee schade en overlast te voorkomen of te beperken. Door verschillende preventieve maatregelen af te wisselen, wordt de effectiviteit hoger en kan gewenning worden voorkomen.

Ondersteunend afschot winterganzen

Als preventieve maatregelen onvoldoende werken, mag er op basis van een provinciale vrijstelling ondersteunend afschot van grauwe ganzen plaatsvinden. Het doel van ondersteunend afschot is het verjagen van ganzen naar foerageergebieden, niet het doden van ganzen. Jaarlijks wordt door de provincie een maximaal aantal grauwe ganzen vastgesteld dat met ondersteunend afschot onder vrijstelling geschoten mag worden. Voor de periode van 5 oktober 2024 tot 1 april 2025 bedroeg dit aantal 14.700 grauwe ganzen.

Voorwaarden provinciale vrijstelling*

• De grondgebruiker dient een melding te (laten) doen van geconstateerde of verwachte schade.
• Er is geen machtiging nodig.
• Buiten foerageergebieden is het op percelen met kwetsbare grassen, op percelen waar na
  1 augustus volledig nieuw gras ingezaaid is van minder dan 1 ha en op percelen die beteeld zijn met overjarig of doorgezaaid gras toegestaan om grauwe ganzen te verjagen met ondersteunend afschot.
• Verjagen met ondersteunend afschot mag plaatsvinden van een halfuur voor zonsopkomst tot een halfuur na zonsondergang. Het geweer is ook tot een halfuur na zonsondergang inzetbaar als akoestisch middel.
• Per verjaagactie mogen maximaal 4 ganzen geschoten worden. 
• Vanaf het moment dat er tegemoetkoming aangevraagd is, dient er minimaal 2x per week een bejaagactie uitgevoerd te worden. Indien daarbij geen grauwe ganzen worden geschoten, wordt dit geregistreerd als ‘bejaagd met afschot 0’.
• Als er langere tijd geen grauwe ganzen aanwezig zijn, vervalt de verplichting om twee keer per week te bejagen, mits de aanwezigheid van grauwe ganzen door de grondgebruiker bijgehouden is op het daarvoor bestemde formulier.
• Als er na verloop van tijd weer structureel grauwe ganzen aanwezig zijn op de percelen waarvoor tegemoetkoming aangevraagd is, dienen er opnieuw bejaagacties (ondersteunend afschot) uitgevoerd te worden.

Lees hier de voorwaarden voor ondersteunend afschot onder vrijstelling op winterganzen.

Omgevingsvergunning populatiebeheer grauwe ganzen

Provincie Fryslân heeft per 28 maart 2025 een omgevingsvergunning afgegeven voor populatiebeheer van grauwe ganzen met het doel belangrijke schade aan landbouwgewassen in de provincie Friesland te voorkomen of beperken. Dit betreft een combinatie van:

1. afschot van koppelvormende grauwe ganzen in de maand februari;
2. legselbeperking in de maanden januari t/m mei;
3. afschot van grauwe ganzen in de gehele provincie van april t/m september.

FBE Fryslân had tevens een aanvraag gedaan voor ruivangsten in de maanden juli t/m augustus in de gehele provincie. Provincie Fryslân heeft over de ruivangsten nog geen besluit genomen. Ruivangsten zijn daarom tot nader bericht niet toegestaan.

De omgevingsvergunning (kenmerk 02344154) is geldig van 28 maart 2025 t/m 31 december 2029.

Belangrijkste voorschriften omgevingsvergunning populatiebeheer grauwe gans*

• De vergunning is van toepassing op gronden binnen de provincie Fryslân, met uitzondering van Natura 2000-gebieden.
• De vergunning staat op naam van FBE Fryslân. FBE Fryslân verstrekt voor de uitvoering van de vergunning machtigingen aan de feitelijke gebruikers (WBE’s, TBO’s).
• De feitelijke gebruikers van de vergunning zijn verplicht acties met en zonder resultaat van het gebruik van de vergunning bij de FBE te rapporteren binnen 7 dagen na de actie. Afschot dient conform het faunabeheerplan binnen 24 uur in het FRS te worden ingevoerd.
• De volgende middelen zijn toegestaan voor de uitvoering van de vergunning:
  • het hagelgeweer of de kogelbuks;
  • honden, niet zijnde lange honden;
  • vanaf maart een (elektronisch) lokmiddel;
  • lokvoer;
  • slag-, snij- of steekwapens of in het geval van in nood verkerende gewonde vogels het geweer.
• Er gelden aanvullende voorwaarden in weidevogelgebieden (kans- en kerngebieden) en in de door GS aangewezen ganzenfoerageergebieden.
• Bij nestbehandeling moeten tenminste 2 eieren in het nest worden achtergelaten. Alle eieren moeten wel behandeld worden. Toegestane behandelingen van het legsel zijn: het rapen van eieren, het behandelen van eieren door ze lek te prikken, te oliën (met plantaardige olie) of te schudden.

Aanvraag tegemoetkoming

Om in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming in de schade, dient een grondgebruiker te onderbouwen dat hij alles in het werk heeft gesteld om schade te voorkomen. Daartoe dient de grondgebruiker aan te tonen dat hij preventieve maatregelen heeft getroffen conform de Faunaschade Preventiekit voor ganzen van BIJ12, dat hij zelf verjaagacties onderneemt en dat hij, als er ondersteunend afschot plaats mag vinden, ten minste 2x per week ondersteunend afschot uitvoert of laat uitvoeren door een jager of andere uitvoerder (als de grondgebruiker zelf geen jachtakte heeft). Dit heet adequaat gebruik.

Wilt u weten of een tegemoetkomingsaanvraag in uw geval loont en hoe u dit kunt regelen? Ga dan naar het stappenplan op de pagina Schadebestrijding.

* De documenten in onze bibliotheek (faunabeheerplannen en toestemmingsbesluiten) zijn te allen tijde leidend ten opzichte van de informatie op deze pagina en dienen voorafgaand aan het gebruik ervan geraadpleegd te worden.